6 سوگیری در تصمیم گیری

وقتی در مورد مهارت تصمیم گیری صحبت می کنیم، باید در مورد سوگیری هایی که در تصمیم گیری دچار آنها می شویم هم بحث کنیم. منظور از سوگیری؛ اشتباهات ذهنی ایست که مارا به صورت ناخودآگاه به سمت ضرر می کشاند. بعضی اوقات اثر فرایند های ذهنی و بعضی اوقات اثر اشتباهات شناختی ماست.

6 مورد از این سوگیری هارا در ادامه برای شما آورده ام که بسیار زیاد در تصمیمات شما اثر گذار و نتیجه بخش هستند:

– فرا اعتمادی در تصمیمات روزانه

فرا اعتمادی یا اعتماد بیش از حد به خود در بیان کلی می تواند به عنوان یک اعتقاد بی اساس در مورد توانایی های شناختی، قضاوت ها و استدلال شهودی فرد خلاصه شود. بررسی نشان می دهد این سوگیری موجب می شود افراد در مورد توانایی های خود در پیشبینی و دقت اطلاعاتی که در اختیار آنان قرار می گیرد، برآوردی بیش از اندازه دارند.

به عبارت دیگر، اغلب مردم خود را از آنچه واقعا هستند، باهوش تر می پندارند و بر این باورند که اطلاعات بهتری نسبت به سایرین در اختیار دارند.

اثر این سوگیری در تصمیم گیری این است که شما دیگر به سراغ مشورت کردن و استفاده از تجربه دیگران و یا توسعه خود نخواهید رفت!

– دیر پذیری اطلاعات

سوگیری دیر پذیری نوعی فرآیند ذهنی است که موجب می شود افراد به دیدگاه ها یا بینش های قبلی خود متمسک شده و اطلاعات جدید را نادیده بگیرند و یا کمتر از حد لازم به آنها واکنشنشان دهند.

دیر پذیری موجب می شود افراد برای تخمین های اولیه بیش از اندازه اهمیت قائل شوند، در نتیجه نمی توانند به عنوان یک فرد منطقی در مواجهه با مدارک و شواهد جدید از خود عکسالعمل نشان دهند.

باعث می شود در مواجه شدن با اصلاعات جدید غیر منعطفانه برخورد کنید و توانایی پذیرش اطلاعات جدید را کمتر داشته باشید.

– کوتاه نگری در تصمیم گیری

سوگیری کوتاه نگری یک گرایش رفتاری در انسان است که افراد را بر می انگیزاند تا به جای آن که برای فردا پس انداز کنند، امروز خرج نمایند.

وقتی شما درگیر این سوگیری باشید، اکثرا در تصمیمات روزانه، کاری و اجتماعی خود اهداف بلند مدت را فدای اهداف کوتاه مدت می کنید. ضرر اصلی را آنجایی خواهید کرد که بدانید اکثر سود های کلان در استراتژی های بلند مدت است و شما با این سوگیری در تصمیم گیری هایتان جلوی سود و منفعت را گرفته اید.

– سوگیری تازه گرایی در تصمیم گیری

سوگیری تازه گرایی یکسوگیری شناختی است که موجب می شود افراد به نحو بارزی بیشتر از رویدادهای گذشته، رویدادها و مشاهدات اخیر را به یاد آورند و بر آنها تمرکز کنند.

به عنوان مثال، فرض کنید یک گردشگر دریایی در طول سفر خود به دقت از روی عرشه کشتی تعداد قایق های آبی رنگ و سبز رنگ عبوری را نظاره کرده و تعداد آنها را دقیقا برابر تشخیص می دهد. اما اگر قایق های سبز رنگ به دفعات بیشتری در انتهای سفر دیده شوند و قایق های آبی رنگبه طور یکنواخت پراکنده بوده یا بیشتر در ابتدای سفر مشاهده شده باشند، در این صورت سوگیری تازه گرایی باعث می شود در انتهای سفر، قایق های سبز رنگبیشتر از قایق های آبی رنگبه خاطر آورده شوند.

در واقع سوگیری تازه گرایی به اطلاعاتی که اخیرا به خاطر سپرده شده اند وزن بیشتر داده و رویدادها و مشاهداتی که در ذهن فرد تازه نیست، فراموشمی کند.

• باعث می شود ارزش های بنیادی را فراموش کنید و به عملکرد و فرایند های آنی توجه کنید.
• جمله ” این بار فرق می کند ” در زندگی شما همیشه شما را گول خواهد زد!

– اتکا و تعدیل یا قانون لنگر

برای تخمین مقدار یک متغیر، افراد عموما فرآیند تخمین را با مبنا قرار دادن یک رقم اولیه ذهنی(نقطه اتکا) – براساس سوابق گذشته – آغاز می کنند و سپس سعی می کنند روی این رقم تعدیل مثبت یا منفی مورد نظر خود را انجام دهند تا اطلاعات جدید حاصل شود. افرادی که دچار سوگیری اتکا وتعدیل هستند، بر روی نقاط اتکا روانشناختی و نه آماری (نقاطی که صرفا بر پایه تمایلات و ترجیحات فردی آنان قرار دارد و بیشاز حد مورد توجه قرار می گیرد) بیشتر مشکل دارند!

سوگیری اتکا و تعدیل در تصمیم گیری باعث می شود شما یک کالای بی ارزش را فقط به خاطر قیمت بالای آن که توسط فروشنده چسبانده شده است، با ارزش بدانید و قیمت آن را برای خود توجیه کنید.

اغلب از این تکتیک برای فروش کالای گران استفاده می شود، به این صورت که؛ قیمت بالا را به شما نشان می دهند (اتکا) و سپس تخفیفی ارائه می کنند (تعدیل) که تمایل شما برای خرید بیشتر شود.

– رویداد گرایی در تصمیم گیری و نتایج آن

سوگیری رویداد گرایی انگیزه ای است که در فرد این ادعا را به وجود می آورد که ” من از اول هم می دانستم اینگونه می شود ” به عبارت دیگر، سوگیری رویداد گرایی گرایش افراد به این باور غلط است که آن ها پیامد و نتیجه یک رویداد را از همان اول پیشبینی کرده اند. این سوگیری پیشبینی آینده را تحت تاثیر قرار می دهد.

فرد در معرض این سوگیری می پندارد نتیجه ای که او در پایان شاهد آن است در واقع تنها نتیجه محتمل بوده است. بنابراین وی عدم قطعیتی را که پیش از رویداد مورد نظر وجود دارد، کم اهمیت پنداشته و پیامدهایی را که می توانست محقق شود ولی اینگونه نشده است، دستکم می گیرد.

اثر سوگیری در تصمیم گیری و نتایج آن در روند تصمیم های ما

اگر بخواهیم صادق باشیم، سوگیری در تصمیم گیری به شدت در نتایج ما اثر گذار است و به شدت ضرر های ناخواسته را به ما تحمیل می کند. اگر از موارد بالا چیزی در شما وجود دارند، به صورت آگاهانه در پی بهبود آن باشید تا در تصمیمات شما خللی وارد نکند!

البته که سوگیری های بسیار دیگری نیز وجود دارد که در مقاله های دیگر به آن می پردازم.